Aparaty ortodontyczne stają się coraz bardziej popularne wśród naszych pacjentów. Eliminują wady zgryzu i poprawiają estetykę uzębienia, a fakt noszenia aparatu nie jest już powodem do wstydu, lecz dowodem dbałości o stan własnego zdrowia. Nosząc jednak aparat powinniście drodzy pacjenci przestrzegać naszych zaleceń. Oto kilka praktycznych porad.
JAK CZĘSTE MUSZĄ BYĆ WIZYTY KONTROLNE?
Co miesiąc, a w przypadku aparatów samoligaturujących (tzw „bezgumkowych”) co 8-9 tygodni. W czasie wizyty sprawdzamy postępy leczenia i ustawiamy nacisk metalowego łuku na zęby, od którego zależy ich przesuwanie się we właściwym kierunku. Zaniedbanie tego obowiązku spowoduje, że leczenie nie będzie postępowało. Niekiedy potrzebna jest też pomoc higienistki w czyszczeniu zamków i złogów nazębnych. Aparaty średnio trzeba nosić 1,5 roku. I niczego nie można tu przyśpieszyć, bo zastosowanie zbyt dużej siły przesuwającej zęby albo zbyt częste wymienianie elementów pracujących aparatu może doprowadzić do uszkodzenia zębów. Ale wszystko zależy od wady zgryzu i wieku pacjenta. Czasu leczenia nie da się określić z góry na pierwszej wizycie lecz przewiduje się go obserwując zachodzące zmiany kiedy aparat już działa.
CZY BĘDĄ MNIE BOLAŁY ZĘBY Z APARATEM?
Przez pierwsze 5-7 dni po założeniu aparatu zęby mogą boleć przy nagryzaniu, może też wystąpić uczucie poruszania się bądź delikatnego chwiania zębów co jest normalne. Organizm musi przyzwyczaić się do obecności nowego elementu. Po wizytach kontrolnych dyskomfort trwa krócej, 3–7 dni. Często po 5, 6 miesiącach od założenia aparatu dyskomfort po wizytach kontrolnych po kilku godzinach ustępuje. Ale wszystko zależy od indywidualnej wrażliwości. Dla jednych noszenie aparatu jest tylko nieprzyjemne, dla innych wręcz bolesne, zaś inni nic nie czują. Gdy aparat obciera np. policzek, trzeba nałożyć na zamek specjalny wosk, wówczas przestanie go kaleczyć.
W JAKI SPOSÓB I JAK CZĘSTO MAM MYĆ ZĘBY?
Przytwierdzone do zębów elementy aparatu są miejscem zalegania resztek jedzenia przez co zęby są bardziej narażone na próchnicę. Najlepiej jest szczotkować zęby po każdym posiłku i każdej przekąsce przez około 5 minut. Jeżeli praca lub zajęcia w szkole na to nie pozwalają to myj zęby po każdym głównym posiłku (śniadanie, obiad, kolacja). Do utrzymania higieny zębów z aparatem odpowiednia jest zarówno szczoteczka ręczna (średnia lub miękka) jak i elektryczna (najlepiej taka która posiada kontrolę nacisku na zęby-zbyt mocny nacisk może uszkodzić elementy aparatu). Należy pamiętać o tym, że podczas leczenia ortodontycznego trzeba częściej wymieniać szczotkę ponieważ jej włosie szybciej się zużywa. Miej zawsze przy sobie szczoteczkę aby móc oczyścić zęby kiedy będziesz poza domem.
W JAKI SPOSÓB SZCZOTKOWAĆ ZĘBY Z APARATEM ORTODONTYCZNYM?
Szczotkuj pomiędzy drucikami i dziąsłami, tak aby poluzować pozostałości jedzenia, które mogło utknąć w aparacie. Zacznij szczotkowanie od zewnętrznej strony górnych zębów, ustawiając włoski szczoteczki pod kątem 45 stopni, w kierunku dziąseł. Ruchem okrężnym szczotkuj dwa albo trzy zęby za jednym razem, wykonaj około dziesięciu okrążeń. Następnie tym samym sposobem wyszczotkuj wewnętrzną stronę zębów. Wyczyść powierzchnie żujące powierzchnie zębów bocznych. Powtórz tą czynność na górnych jak i dolnych zębach. Dokładnie wypłucz jamę ustną jak i szczoteczkę. Sprawdź zęby w lustrze, aby upewnić się, że wyczyściłeś dokładnie wszystkie zęby. Raz dziennie oczyść wszystkie zamki aparatu szczoteczką wyciorem przypominającą kształtem pomniejszoną szczotkę do mycia butelek.
CO JESZCZE?
Codziennie używaj nici dentystycznej. Wykałaczki, patyczki i inne przyrządy służące do czyszczenia przestrzeni między zębowych, są bardzo skuteczne do czyszczenia miejsc pomiędzy elementami aparatu ortodontycznego gdzie mogło zatrzymać się jedzenie. Możesz również używać płynu do płukania jamy ustnej, ponieważ dociera on tam gdzie szczoteczka nie może. Stosuj go jednak jako uzupełnienie higieny jamy ustnej, a nie jako jej substytut.
CZY STOSOWAĆ SPECJALNĄ DIETĘ?
Należy tylko przestrzegać kilku zasad. Najpierw wybierać produkty miękkie i kroić je na małe kawałki. Z czasem nabiera się wprawy i można jeść już prawie wszystko z wyjątkiem coli (może rozpuścić się klej mocujący aparat).
CZEGO UNIKAĆ?
Osoby noszące aparaty stałe powinny zdecydowanie unikać gumy do żucia, ponieważ może powodować jego odklejanie się lub nawet odcementowanie pierścieni od zębów. W niektórych przypadkach guma jest tak mocno przyklejona do aparatu, że do jej odklejenia potrzebna jest pomoc ortodonty. Z tego samego względu należy unikać spożywania lepkich, ciągnących się pokarmów, jak toffi, cukierków typu „krówki”, chipsów, mentosów, czy żelek.
CZY MOGĘ JEŚĆ SŁODYCZE?
Wśród pacjentów panuje przekonanie, że nie wolno jeść słodyczy tylko z powodu niebezpieczeństwa odklejenia się części aparatu, jednak dla zębów większym niebezpieczeństwem jest próchnica, której sprzyja jedzenie słodyczy. Dlatego należy unikać wszelkiego typu cukierków, słodkich napoi, batonów jeśli nie mamy możliwości dokładnego oczyszczenia zębów bezpośrednio po ich spożyciu.
JEŻELI LUBISZ OWOCE
Noszenie aparatu oznacza także zmianę w spożywaniu owoców. I chociaż nikt nam nie broni jabłek czy śliwek, konieczna jest zmiana sposobu ich podawania. Owoce powinny być krojone w kostki lub talarki, by uniknąć odgryzania twardych kawałków co może uszkodzić aparat. Starajmy się unikać owoców z miąższem, który może wejść pomiędzy jego części. Takie same kłopoty mogą się również pojawić przy spożywaniu mięsa, ponieważ jego włókna łatwo się od siebie odrywają i mogą utknąć w szczelinach międzyzębowych. Jeśli tak się stanie należy starannie pozbyć się zalegających resztek posiłku.
TWARDE PRZEKĄSKI
Z powodu twardości oraz małego rozmiaru, jedzenie orzechów, nasion, sezamków, herbatników, czy twardego pieczywa jest także wyzwaniem. Gryząc je możemy z łatwością odłamać zamek lub pierścień aparatu od zęba. Ponadto orzechy i nasiona są odpowiedzialne za wyginanie się łuków aparatu w złą stronę, dając efekt odwrotny od zamierzonego. Jeśli więc nie chcemy tracić czasu i pieniędzy na dodatkowe wizyty, lepiej ograniczyć te produkty w naszym jadłospisie.
BARWIĄCE JEDZENIE
Problemem dla niektórych pacjentów jest silnie barwiąca żywność i napoje. Ligatury, czyli gumeczki, którymi mocuje się metalowy łuk do zamków ortodontycznych mogę przebarwiać się pod wpływem niektórych potraw i napojów takich jak wino, kawa, czerwone buraki, jagody, wiśnie, mocna herbata ma to szczególne znaczenie dla pacjentów noszących aparaty estetyczne których ligatury są przezroczyste. U pacjentów z aparatami stalowymi pomocne może się okazać noszenie kolorowych gumeczek. Kolorowe ligatury nie kosztują więcej, a zmniejszają widoczność przebarwień. Są szczególnie popularne wśród młodzieży.
WITAMINY I MIKROELEMENTY
Zaleca się również wzbogacenie diety w pokarmy zawierające białko i wapń. Chronią one zęby przed próchnicą oraz wzmacniają kości szczęki i żuchwy, które są naruszane podczas przemieszczania się zębów pod wpływem działania aparatu ortodontycznego.
CO ROBIĆ, GDY POJAWI SIĘ PRÓCHNICA?
Jeżeli dba się prawidłowo o higienę, pod zamkami nie rozwija się próchnica. Aparat mocuje się na klej, który zawiera fluor i szczelnie wypełnia przestrzeń między zamkiem a zębem, uniemożliwiając powstanie ubytku. A wszystkie odsłonięte części zębów ortodonta kontroluje podczas każdej wizyty. Jeżeli znajdzie ubytek, trzeba niezwłocznie go wyleczyć. W razie potrzeby ortodonta zdejmuje łuk albo zamek, oczyszcza ząb z próchnicy, wypełnia go i przykleja zamek na nowo.
CO ZROBIĆ GDY URWIE SIĘ ELEMENT APARATU
Gdy odklei się od zęba element aparatu należy zachować go do następnej wizyty kontrolnej lub w razie dyskomfortu skontaktować się z lekarzem aby ponownie go przykleił. Nie należy wyrzucać odklejonych zamków!